الگوهای استفاده از فرهنگ‌سراها در میان جوانان شهر تهران معانی، انگیزه‌ها و کارکردها

یکی از نگرانی­های مطرح در سال­های اخیر این مسئله بوده است که فرهنگ‌سراها از آنچه به‌خاطر آنها تأسیس شده­اند، فاصله بگیرند و به جای بازتولید هژمونی به جایگاه مقاومت و بازتولید مقاومت در برابر هژمونی تبدیل شوند. فرهنگ‌سراها به‌عنوان یکی از فضاهای عمومی شهری در دو دهة اخیر، موضوع بحث­ها و مجادلات ایدئولوژیک بوده‌اند. در چنین فضاهایی مصرف صرفاً به استفاده از برنامه­های فرهنگ سراها محدود نمی­شود، بلکه مصرف فضای فرهنگ‌سراها بر مصرف فعالیت­ها و برنامه­ها آنها غلبه دارد. چنین مصرفی با تولید معانی اجتماعی و فرهنگی همراه است. هدف اصلی این مقاله، شناخت «کاربردها و دلالت­های فرهنگ‌سراها در میان جوانان تهرانی و انگیزه­ها و کارکردهای مترتب بر مصرف این فضاهاست». در این مقاله برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده­ها از روش نظریه­پردازی مبنایی استفاده شده است. بدین منظور با 25 نفر از مراجعان به فرهنگ‌سراهای بهمن، شفق، هنر، کار، قرآن و اشراق در شهر تهران مصاحبة عمیق شده است. یافته­ها نشان می­دهد الگوی استفاده و دلالت فرهنگ‌سراها در میان کاربران، متعدد و متفاوت است و این دلالت­ها و کاربردها با آنچه فلسفة وجودی فرهنگ‌سراها را تشکیل می­دهد، متمایز است. در مجموع یافته‌های مقاله حاکی از آن است که فرهنگ‌سراها برای جوانان تهرانی بخشی از مناسک گذار آنها به دوران بزرگسالی محسوب می‌شوند و آنان در این فضا به بسیاری از نیازهای مرتبط با دورة زندگی خود پاسخمی­دهند و در یک کلام نقاشی خاص خود را بر روی این فضای عمومی ترسیم می­کنند. این مقاله درصدد توصیف و تبیین این الگوی نقاشی و مداخله و دخل و تصرف در فضای عمومی فرهنگ‌سراهاست. در این تحقیق فرهنگ‌سرا به‌عنوان یک متن در نظر گرفته شده و دلالت­های متعدد آن برای کاربران این فضا مورد واکاوی قرار گرفته است.